جرثقیل سقفی
جرثقیل سقفی یک سازه است که برای جابجایی و حمل بار در داخل سوله‌ها، کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و محیط‌های سرپوشیده استفاده می‌شود. هنگامی که وزن تجهیزات به بیش از یک تن می‌رسد، تقریبا در هر محیط صنعتی و صنایع مختلف، نیاز به استفاده از جرثقیل سقفی به وجود می‌آید. یکی از مزیت‌های اصلی جرثقیل سقفی، پوشش ۹۰ درصدی تمامی نقاط محیط یا سالن مورد استفاده است، بدون اشغال کوچکترین فضای کاری مفید شما.
انواع جرثقیل سقفی عبارتند از:
- جرثقیل سقفی تک پل
- جرثقیل سقفی دو پل
- جرثقیل دروازه‌ای
- جرثقیل مونوریل
که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند. این جرثقیل‌ها به صورت چهارکاره و شش کاره، با قابلیت‌های طولی (شمال و جنوب)، عرضی (چپ و راست) و عمودی (بالا و پایین) عمل می‌کنند.
جرثقیل سقفی، همچنین به عنوان Overhead Crane نیز شناخته می‌شود، و یک دستگاه برای جابجایی اشیا و وسایل سنگین است که نیاز به استفاده از نیروی انسانی یا دیگر ماشین‌آلات برای جابجایی آنها وجود ندارد. این دستگاه برای حمل بارهای سنگین یا وزن‌های بالای یک تن استفاده می‌شود و در سال ۱۸۳۰ میلادی در آلمان ابداع شد. جرثقیل در شرایط خاص و با هدفی مشخص، در انواع مختلفی استفاده می‌شود و می‌تواند در محیط‌های باز مانند معادن و یا محیط‌های سرپوشیده مانند کارخانه‌ها، کارگاه‌ها یا سوله‌ها استفاده شود.
انواع جرثقیل سقفی
جرثقیل سقفی دروازه ای
جرثقیل های دروازه ای کامل یا نیمه دروازه ای معمولاً برای کاربردهای ساخت سنگین، یا در فضای باز – محوطه های راه آهن، محوطه های حمل و نقل و کانتینر، محوطه های فولادی، و محوطه های ضایعات استفاده می شوند.
جرثقیل سقفی مونوریل
جرثقیل های مونوریل از چرخ دستی استفاده می کنند که بالابر را حمل می کند. چرخ دستی با یک تیر به ساختار سقف متصل می شود تا در امتداد یک سطح صاف حرکت کند. جرثقیل سقفی مونوریل حرکت در امتداد دو محور را فراهم می کنند.
جرثقیل سقفی تک پل
جرثقیل پل نوعی جرثقیل سقفی است که شامل دو یا چند باند هوایی است که در سازه نگهدارنده ساختمان تعبیه شده است. جرثقیل های پل دارای پیکربندی های مختلفی هستند و می توانند از یک یا دو تیر تشکیل شوند که اغلب به عنوان طرح تک تیر یا دو تیر نامیده می شود.
جرثقیل سقفی دو پل
جرثقیل های دو پل می توانند از نظر طراحی از بالا یا در حال اجرا باشند. جرثقیل پل دو تیرچه در بالا بیشترین اتاق بالای سر و همچنین بیشترین ارتفاع قلاب را فراهم می کند.
جرثقیل سقفی تک پل
جرثقیل سقفی تک پل یک نوع جرثقیل است که دارای یک پل است و از دو طرف به راهبر یا کلگی متصل می‌شود. این نوع جرثقیل ها در فضای بسته نصب می‌شوند و دارای مزایایی همچون کاهش هزینه نسبی، طراحی ساده‌تر و نصب سریع‌تر هستند. به دلیل وزن کمتر نسبت به جرثقیل سقفی دو پل، برای جابجایی بارهای سبک‌تر استفاده می‌شوند. جرثقیل سقفی تک پل برای جابجایی بارهایی با وزن تا ۱۰ تن مناسب است. اما برای جابجایی بارهای سنگین‌تر در ارتفاعهای بیشتر، به نوع بعدی جرثقیل ها نیاز خواهیم داشت.
جرثقیل سقفی تک پل به خوبی در سالن‌ها با دهانه کم و تناژ کمتر از ۱۰ تن بکار می‌رود. این باعث کاهش بار مرده پل بر روی ستون های سازه می‌شود و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه‌تر است، زیرا وزن کلی سازه را کاهش می‌دهد. در سازه‌های تک پل، یک پل در راستای دهانه قرار می‌گیرد و دو راهبر طولی سازه را در طول سالن روی ریل‌ها حرکت می‌دهند.
برای جابجایی در عرض دهانه، از ترولی موجود در بالابر استفاده می‌شود که با موتور حرکت عرضی بالابر آن را به حرکت در می‌آورد و حرکت در طول سالن را راهبرهای طولی با جعبه چرخ و موتور گیربکس بالابر انجام می‌دهند. از معایب این نوع سازه می‌توان به کلاس کاری پایین‌تر و ارتفاع کاری کمتر نسبت به جرثقیل سقفی دو پل اشاره کرد.
جرثقیل سقفی دو پل
جرثقیل سقفی دو پل یک راه حل برتر برای جابجایی مواد در سالن‌هایی با دهانه‌ای بین ۱۰ تا ۵۰ متر و ظرفیتی بین ۱ تا ۱۰۰ تن ویا بیشتر است. این نوع سازه برای کاربردهای متنوعی مناسب است و به شما امکان کلاس کاری برتر و بیشترین ارتفاع کاری را می‌دهد. همچنین با استفاده از محاسبات مهندسی و ساختار استاندارد، میتوانید بهترین استفاده را به لحاظ اقتصادی نیز داشته باشید. یکی از مزایای دیگر این نوع جرثقیل‌ها، وجود راهروی انتخابی در بدنه آن است که علاوه بر سهولت در دسترسی و تعمیر قطعات ترولی، امکان تعمیر و تعویض لامپ‌ها، تأسیسات گرمایشی و خطوط برق را نیز فراهم می‌کند.
جرثقیل سقفی دو پل از دو پل برای عملکرد خود استفاده می‌کند و بارهای بیشتری را تحمل می‌کند. با قابلیت پوشش دهانه‌های بزرگتر و وزن‌های بالاتر، این نوع جرثقیل مناسب بارهای تا ۱۰۰ تن است، البته با توجه به مدیریت ارتفاع و استفاده از موتور مناسب. ویژگی‌های این نوع جرثقیل شامل سرعت و قدرت بالا و سطح ایمنی بیشتر است. همچنین، باید به یاد داشت که هزینه‌های اجرایی آن نسبت به جرثقیل سقفی تک پل بیشتر است.
جرثقیل دروازه ای
جرثقیل دروازه‌ای و نیم‌دروازه‌ای دارای ویژگی‌های خاصی هستند. این نوع جرثقیل‌ها در فضای باز استفاده می‌شوند و اصلی‌ترین تفاوت آنها با جرثقیل تک‌پل و دوپل در تعداد پایه‌ها است. در جرثقیل دروازه‌ای از چهار پایه و در نیم‌دروازه‌ای از دو پایه برای حمایت و جابجایی بار استفاده می‌شود و این پایه‌ها به یک تیر افقی متصل می‌شوند.
جرثقیل سقفی مونوریل
جرثقیل سقفی مونوریل یک نوع جرثقیل سقفی است که برای حمل و جابجایی در خطوط تولید و مونتاژ به طور گسترده استفاده می‌شود. در این نوع جرثقیل، از پل و تیرهای مربوطه برای حمل و نقل بار استفاده نمی‌شود. به جای آن، ترولی به یک تیر آی شکل در سقف متصل می‌شود و در طول این تیر حرکت می‌کند تا بار را به صورت عمودی حرکت دهد.
همچنین، لازم به ذکر است که جرثقیل بازویی (Jib Crane) نیز یک نوع دیگر از جرثقیل سقفی است که نیازی به پل و سازه‌هایی که قبلاً اشاره شد، ندارد.
در جدول میتوانید حداکثر ظرفیت تحمل بار را مشاهده نمایید:
| نام جرثقیل | حداکثر ظرفیت تحمل بار |
| تک پل | ۱۰ تن |
| دو پل | ۱۰۰ تن |
| بازویی | ۱۰ تن |
| مونوریل | ۱۶ تن |
لازم به ذکر است که در شرایط خاص و با طراحی خاص امکان افزایش ظرفیت بار وجود دارد.
طراحی جرثقیل سقفی
جرثقیل‌ها در انواع مختلفی طراحی و ساخته می‌شوند. یکی از گروه‌های کاربردی و بسیار مهم آنها، جرثقیل سقفی است. در ادامه قصد داریم به طور دقیق‌تر با کاربردها، قیمت و اجزای جرثقیل سقفی آشنا شویم. با ما همراه باشید.
جرثقیل، یکی از مهمترین دستاوردهای بشر است. طراحی و تولید جرثقیل، به واقع یک ابزار بسیار حیاتی برای پیشرفت انسان است. جرثقیل، قدرت انسان را در جابجایی اجسامی با وزن چند صد تن به وجود می‌آورد. این امر بدون داشتن علم و تکنولوژی جرثقیل، عملاً غیرممکن و غیرقابل تصور است. امروزه، در هر صنعتی که نگاه کنیم، می‌توانیم انواع جرثقیل‌ها را به صورت آشکار یا پنهان مشاهده کنیم. در کارگاه‌های کوچک صنعتی، از جرثقیل‌های دستی زنجیری و سایر انواع استفاده می‌شود، در حالی که در کارگاه‌ها و کارخانه‌های بزرگ صنعتی، می‌توان جرثقیل‌های دروازه‌ای، جرثقیل‌های سقفی و سایر انواع را مشاهده کرد. تمام اینها نشان می‌دهد که انسان امروزی به چه اندازه به جرثقیل وابسته است.
در واقع، اگر به هر صنعتی روی آورده یا فعالیت صنعتی را آغاز کنید، احتمالاً به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه نیاز به جرثقیل خواهید داشت. این واقعیت، جزء اصلی جوامع امروزی است که انسان را تشکیل داده است. به همین دلیل، تولیدکنندگان و برندهای مختلف در سراسر جهان در طراحی و تولید انواع جرثقیل‌های متنوع، فعالیت می‌کنند. با این حال، جالب است بدانید که تکنولوژی طراحی و ساخت این وسایل عمدتاً در اختیار تعداد کمی از کشورها قرار دارد. در ادامه، قصد داریم شما را با یکی از پرکاربردترین انواع جرثقیل، یعنی جرثقیل سقفی، آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
کاربرد جرثقیل سقفی
اپراتور جرثقیل سقفی با استفاده از یک پندانت یا کنترل بی سیم، حرکت و سرعت جرثقیل یا کرین را کنترل می کند. به همین دلیل، خطرات احتمالی ناشی از خرابی بار، خطرات جانی و مالی، مشکلات انتقال بارهای آسیب زا و غیره به حداقل ترین حالت ممکن کاهش خواهد یافت.
جرثقیل های سقفی به اندازه، شکل و با هدف های مختلفی طراحی و استفاده می شوند. استفاده از یک جرثقیل سقفی علاوه بر افزایش کارایی و آسانی در جابجایی، بهبود امنیت نیز می باشد. به علاوه، با استفاده از جرثقیل های سقفی، می توان به طریقی سریع و کارآمد عملیات جابجایی بار، تجهیزات، وسایل و حتی سایر ماشین آلات را انجام داد.
این نوع ماشین آلات قادر به جابجایی وزن های بسیار بالا با کاهش خطرات احتمالی هستند. آنها می توانند به راحتی فلزات گرم، وزن های بالا، مواد سمی و شیمیایی و غیره را جابجا کنند. به طور کلی، انواع جرثقیل ها برای دو هدف استفاده می شوند:
- جابجایی بارهای سنگین (معمولاً بیش از ۱ تن)
- جابجایی مواد خطر آفرین مانند مواد شیمیایی، سمی یا فلزات
اجزا جرثقیل سقفی و وظایف آنها
با وجود وجود انواع مختلف جرثقیل‌های سقفی برای کارکردها و بارها و مساحت‌های مختلف، بعضی از اجزای مشترک در جرثقیل‌ها وجود دارند. این اجزا شامل بالابر، ترولی، تیر، بالگردها و کنترل کننده‌ها و … می‌شوند.
- تیرک‌ها یا پل‌های جرثقیل
تیرک‌ها یک تیر افقی هستند که بالای محوطه جرثقیل نصب می‌شوند و بر روی آن ترولی حرکت می‌کند. این تیرک‌ها معمولاً از فولاد ساخته می‌شوند و می‌توان آنها را بر اساس نیازهای خود سفارشی سازی کرد. جرثقیل‌ها می‌توانند دارای یک تیر یا دو تیر باشند. - راهبرهای طولی
راهبرها در واقع تیر پل را پشتیبانی می‌کنند، به این معنی که تیرها از دو سمت به راهبرهای طولی متصل می‌شوند. راهبرها بر اساس ظرفیت بار مورد نیاز در اندازه و شکل‌های مختلف طراحی می‌شوند. - بالابر جرثقیل
بالابر بار را که به یک قلاب یا گیره وصل شده است، حمل می‌کند. بالابر بسته به نوع جرثقیل سقفی و منبع تغذیه ممکن است دارای موتور قدرت الکتریکی، هیدرولیک، پنوماتیک یا گرانشی باشد. - بالابرها به دو نوع زنجیری و سیمی تقسیم می‌شوند. بالابرهای زنجیری برای حمل بارهایی تا وزن ۱۰ تن و بالابرهای سیمی برای حمل بارهای با وزن بیش از ۱۰ تن کاربرد دارند.
- ترولی بالابر
ترولی جرثقیل سقفی نقشی تکمیلی دارد. در کنار تیرک‌ها، نیروی وارده از بالابر را تثبیت می‌کند و به اپراتور این امکان را می‌دهد تا بالابر را کنترل کرده و فاصله و جهت حرکت بار را مدیریت کند. ترولی یک مکانیزم مکانیکی است و شامل ترمز، موتور، درام و چرخ‌هایی است. - موتور (ارتباط موتور جرثقیل و ارتفاع)
نوع موتور استفاده شده در جرثقیل و ظرفیت جابجایی بار آن به طور دقیق به ارتفاع جرثقیل و شرایط کاری آن بستگی دارد. معمولاً جرثقیل‌های سقفی از موتورهای الکتریکی استفاده می‌کنند که از طریق سیستم‌های مختلفی مانند زنجیره‌ها، رول‌ها یا تسمه‌ها به ترولی منتقل می‌شوند. موتورهای جرثقیل می‌توانند مستقیماً به شبکه برق متصل شده و یا از منابع تغذیه مستقل مانند باتری‌ها تغذیه شوند. - کنترل کننده‌ها و سیستم‌های کنترل
جرثقیل‌های سقفی معمولاً دارای سیستم‌های کنترل هستند که به اپراتور اجازه می‌دهند حرکت بالابر، ترولی و سایر اجزای جرثقیل را کنترل کند. این سیستم‌ها ممکن است شامل دستگاه‌های کنترل دستی، کنترل از راه دور، صفحه نمایش لمسی و سیستم‌های کنترل هوشمند باشند. همچنین، سیستم‌های ایمنی مانند سنسورها و قفل‌های ایمنی نیز در جرثقیل‌های سقفی استفاده می‌شوند تا حوادث و آسیب به کارکنان و تجهیزات را کاهش دهند.
انواع آویز جرثقیل سقفی
آویز جرثقیل سقفی یک وسیله است که برای اتصال جرثقیل سقفی به پل حمل بار یا ترولی استفاده می‌شود. به طور کلی، دو نوع آویز برای جرثقیل‌های سقفی وجود دارد. برخی از آویزها دارای شفت هستند و به محل تعبیه شده از طریق هوک متصل می‌شوند. همچنین، اتصال از طریق هوک می‌تواند به دو صورت هوک ثابت و هوک قابل چرخش باشد. استفاده از نوع هوک ثابت مناسب است برای مواقعی که نیاز به اتصال با هوک و چرخاندن بار وجود ندارد.
همچنین، در انتخاب جرثقیل سقفی، نوع ترولی جرثقیل سقفی نیز بسیار مهم است و بسته به شرایط کاری، نوع پل جرثقیل و هزینه، متفاوت خواهد بود. ترولی‌های مختلفی وجود دارند، اما برخی از رایج‌ترین ترولی‌ها عبارتند از:
- ترولی ساده:
این نوع ترولی می‌تواند با استفاده از سیم یا طناب آویز، توسط اپراتور در طول ریل جابجا شود. استفاده از این نوع ترولی معمولاً در کارگاه‌های کوچک و برای بارهای سبک مناسب است. - ترولی زنجیری:
این نوع ترولی دارای یک ست گیربکس ساده است که با حرکت زنجیر و چرخش فولی موجود در سر چرخانده‌ها، ترولی در مسیر ریل حرکت می‌کند. ترولی‌های زنجیری برای بارهای سبک و کمبود حرکت مناسب هستند و کار با آنها نسبت به ترولی‌های ساده دستی آسان‌تر است. - ترولی برقی:
این نوع ترولی بهترین و راحت‌ترین نوع ترولی است که در موارد مختلف قابل استفاده است. ترولی‌های برقی دارای موتور و گیربکس جداگانه هستند و با فشردن یک دکمه، به راحتی قابل حرکت در طول ریل هستند. سرعت حرکت ترولی برقی بر ایمنی محل کار تأثیر می‌گذارد و در مورد بارهای سنگین، از سرعت کمتر استفاده می‌شود. کنترل حرکت ترولی‌های برقی می‌تواند به دو صورت کلید جداگانه یا کلید مشترک با بالابر موجود باشد.